Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα για την ιδανική λειτουργία του εγκεφάλου

Είναι πλέον γνωστό πως οι Ιάπωνες αλλά και άλλοι λαοί των χωρών της Ανατολικής Ασίας είναι πολύ πιο υγιείς από τους πλείστους κατοίκους της Κεντρικής Ευρώπης.

Αυτό οφείλεται κυρίως στην υψηλή κατανάλωση τους σε ψάρια και άλλα θαλασσινά, που είναι τροφές πλούσιες σε ω-3 λιπαρά οξέα. Όπως οι βιταμίνες και τα μέταλλα, έτσι και τα ω-3 λιπαρά οξέα από τα ιχθυέλαια, είναι πολύ σημαντικά για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Μία διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε ω-3 λιπαρά οξέα, μπορεί να προστατεύσει τον οργανισμό από πολλές ασθένειες της εποχής μας. Τα ω-3 λιπαρά οξέα έχουν μελετηθεί εκτενώς μέχρι τώρα για την θετική επίδραση τους στα καρδιακά νοσήματα. Έρευνες επίσης φανερώνουν τις ευεργετικές τους ιδιότητες ως ‘καύσιμο για τον εγκέφαλο’ ειδικά σε σχέση με περιπτώσεις σχιζοφρένειας, άνοιας και Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής. Πιο κάτω θα εξετάσουμε τα θέματα αυτά με περισσότερη λεπτομέρεια.

Πολλές από τις ευεργετικές ιδιότητες των ω-3 λιπαρών οξέων οφείλονται στην παρουσία των ω-3 λιπαρά οξέων DHA (δοκο- σαεξανοϊκό οξύ) και EPA (είκοσιπεντανοϊκό οξύ). Αυτά συγκατα- λέγονται μεταξύ των πιο βιολογικά ενεργών – και κατ’ επέκταση σημαντικών – ω-3 λιπαρών οξέων. Τα DHA και EPA μπορεί κανείς να τα βρει στα περισσότερα συμπληρώματα ιχθυελαίων.

Το DHA θεωρείται ως το καλύτερο ‘λιπαρό οξύ του εγκεφάλου’, το οποίο είναι απαραίτητο για την υγιή λειτουργία του μυαλού. Μπορούμε να το βρούμε στις μεμβράνες των εγκεφαλικών κυτ- τάρων όπου εκτελεί λειτουργίες ζωτικής σημασίας για την φυσιολογική ανάπτυξη και λειτουργία των νευρικών κυττάρων.

Έρευνες υποστηρίζουν πως για την ιδανική λειτουργία του εγκεφάλου τα ω-3 λιπαρά οξέα είναι απαραίτητα καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας – από την εμβρυική φάση μέχρι και τα βαθιά γεράματα. Πιο κάτω θα δείτε σε σύνοψη διάφορες δυσλειτουργίες του εγκεφάλου και τη θετική επίδραση που έχουν τα ω-3 λιπαρά οξέα σε αυτές:

Νόσος του Αλτσχάιμερ

Η Νόσος του Αλτσχάιμερ είναι μια ασθένεια του εγκεφάλου η οποία χαρακτηρίζεται από τη μείωση της διανοητικής οξύτητας, επηρεάζοντας την προσωπικότητα και τον προσανατολισμό του ασθενή. Τα ακριβή αίτια της ασθένειας αυτής δεν έχουν ακόμα εξακριβωθεί. Είναι όμως γνωστό ότι κάποιες βλαβερές πρωτεΐνες (αμυλλοειδή) – οι οποίες παρεμποδίζουν την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των νευρικών κυττάρων – εισχωρούν στον εγκέφαλο με αποτέλεσμα να προκαλούνται κάποια από τα γνωστά συμπτώματα της Νόσου Αλτσχάιμερ.

Τα αποτελέσματα διαφόρων ερευνών δείχνουν πως τα ω-3 λιπαρά οξέα παρέχουν την πιο πολλά υποσχόμενη προσέγγιση για θεραπεία της νόσου αυτής. Έρευνες σε ασθενείς που έχουν επηρεαστεί από τη νόσο, φανερώνουν πως οι πλείστοι ασθενείς είχαν έλλειψη από ω-3 λιπαρά οξέα. Λόγω της χαμηλής συγκέντρωσης λιπαρών οξέων, μειώνεται η κυκλοφορία του αίματος, δημιουργώντας έτσι έλλειψη οξυγόνου στον εγκέφα- λο. Λόγω της έλλειψης οξυγόνου, κάποια εγκεφαλικά κύτταρα παράγουν μεγάλες ποσότητες μιας συγκεκριμένης πρωτεΐνης, με συνέπεια να μπλοκάρουν ένα άλλο συστατικό το οποίο με τη σειρά του μειώνει τα επίπεδα του γλουταμινικού οξέος. Υψηλά επίπεδα γλουταμινικού οξέος είναι ικανά να προκαλέσουν το θάνατο συγκεκριμένων εγκεφαλικών κυττάρων και ως αποτέλεσμα να αυξήσουν τις πιθανότητες για τη Νόσο Αλτσχάιμερ.

Άλλες έρευνες δείχνουν πως τα ω-3 λιπαρά οξέα προστατεύουν τον εγκέφαλο από το οξειδωτικό στρες, μια διεργασία κατά την οποία ελεύθερες ρίζες επιτίθενται και καταστρέφουν νευρικά κύτταρα – κάτι που παρατηρείται συχνά σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ.

Ερευνητές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως τα ωφέλιμα λιπαρά οξέα, ειδικά το DHA, έχουν υψηλή διατροφική αξία με ιδιότητα να προστατεύουν τα νεύρα, κάτι που παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της νόσου Αλτσχάιμερ όπως επίσης και άλλων ασθενειών σχετικών με την ηλικία. (Βλέπε http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20211757).

Νόσος Πάρκινσον

Τα ω-3 λιπαρά οξέα έχουν επίσης δείξει πολύ ευεργετικές δράσεις στην πρόληψη της Νόσου Πάρκινσον, μια νευρολογική ασθένεια που χαρακτηρίζεται από συμπτώματα όπως: τρέμουλο και ακαμψία των μυών, δυσκαμψία και αργές κινήσεις. Τα προβλήματα αυτά προκαλούνται από το θάνατο συγκεκριμέ- νων νευρικών κυττάρων τα οποία είναι σημαντικά για τον έλεγχο της κίνησης και της παραγωγής της ντοπαμίνης. Τα ω-3 λιπαρά οξέα φαίνεται να παρέχουν προστασία ενάντια στην απώλεια νευρικών κυττάρων και της ντοπαμίνης.

Με την χορήγηση της νευροτοξίνης ΜΡΤΡ, Καναδοί ερευνητές έχουν καταφέρει να μειώσουν τα επίπεδα ντοπαμίνης σε ποντίκια. Με αυτόν τον τρόπο, κατέστη δυνατό να προκαλέσουν τη Νόσο Πάρκινσον με τεχνητό τρόπο. Τα ζώα, τα οποία είχαν προηγουμένως υποβληθεί σε δίαιτα υψηλής περιεκτικό- τητας σε ω-3 λιπαρά οξέα, δεν παρουσίασαν συμπτώματα της Νόσου Πάρκινσον και τόσο τα νευρικά κύτταρα όσο και τα επίπεδα παραγωγής ντοπαμίνης, παρέμειναν ανεπηρέαστα. Σε αντίθεση με αυτό το έυρημα, το 31 τοις εκατόν από τα νευρικά κύτταρα που παρήγαγαν ντοπαμίνη μέσα στην ομάδα ελέγχου, είχαν καταστραφεί. Οι επιστήμονες αποδίδουν το γεγονός αυτό κυρίως στο ότι το DHA φαινόταν να είχε αντικαταστήσει τα ω-6 λιπαρά οξέα στον εγκέφαλο των ποντικιών που λάμβαναν δίαιτα πλούσια σε ω-3 λιπαρά. Η αυξημένη λοιπόν χορήγη- ση, του DHA στον εγκέφαλο φαίνεται να είναι ικανή να αποτρέ- ψει την ανάπτυξη της Νόσου του Πάρκινσον. (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18032633).

Κατάθλιψη

Το γεγονός ότι η κατάθλιψη είναι σπάνιο φαινόμενο στις χώρες όπου υπάρχει υψηλή κατανάλωση ψαρικών, φανερώνει τις ευεργετικές ιδιότητες που έχουν τα ω-3 λιπαρά οξέα στα ψυχικά νοσήματα. Έρευνες επιβεβαιώνουν πως σε ασθενείς με κατάθλιψη τα επίπεδα των ω-3 λιπαρών οξέων στο πλάσμα του αίματος είναι χαμηλά.

Η σύνδεση αυτή βρέθηκε όχι μόνο σε μια διεθνή συγκριτική έρευνα, αλλά και σε έρευνα που έγινε στην Φινλανδία. Σε αυτή την έρευνα που έλαβαν μέρος 3,000 Φινλανδοί, οι ερευνητές ανακάλυψαν πως οι πιθανότητες να προσβληθεί κάποιος με κατάθλιψη μειώνονταν σημαντικά με την συστηματική κατανάλωση ψαριού, συγκριτικά με κάποιον που κατανάλωνε ψάρι αραιά ή ποτέ. (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11274502).

Δεν είναι μόνο η συγκέντρωση των ω-3 λιπαρών οξέων στο πλάσμα του αίματος σημαντική, αλλά και η αναλογία των ω-3 προς τα ω-6 λιπαρά οξέα. Μια πιο εξειδικευμένη έρευνα θα μπορούσε να αποδείξει την σχέση μεταξύ της αναλογίας αραχι- δονικού οξέος (ΑΑ, ω-6) και ΕΡΑ (ω-3) και της σοβαρότητας των συμπτωμάτων της κατάθλιψης. Αν υπάρχει περισσότερο ΑΑ από ΕΡΑ στο αίμα, τότε τα συμπτώματα θα είναι πιο σοβαρά. (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17991818).

Εκφύλιση του εγκεφάλου

Η απώλεια νοητικών ικανοτήτων λόγω γήρατος είναι μια φυσι- κή διαδικασία, που ακόμη και υγιείς άνθρωποι επηρεάζονται απ’αυτό. Είναι όμως δυνατή η διατήρηση της νοητικής υγείας για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα λαμβάνοντας συχνά ω-3 λιπαρά οξέα. Έρευνες που έχουν γίνει σε υγιή άτομα της τρίτης ηλικίας έχουν δείξει πως τα ω-3 λιπαρά οξέα βοηθούν στο να διεγερθεί η αγωγή σημάτων στον εγκέφαλο. Οι εγκεφαλικές αρτηρίες παραμένουν ως εκ τούτου ευέλικτες και υπάρχει καλή κυκλοφορία του αίματος στον εγκέφαλο – κάτι που αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη βελτίωση της απόδοσης της σκέψης και της προσοχής.

Νορβηγοί ερευνητές εξέτασαν τις διατροφικές συνήθειες και διανοητικές ικανότητες 2,000 ατόμων ηλικίας 70 με 74 ετών, καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως όσο ψηλότερη ήταν η κατανάλωση ψαριών, τόσο καλύτερα μπορούσαν να αντιμετω- πίσουν νοητικές εργασίες. Ήταν ήδη γνωστή η σύνδεση μεταξύ της συχνότητας κατανάλωσης ψαριών και της ταχύτητας εκφύ- λισης του εγκεφάλου. Σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο, παρατηρήθηκε βραδύτερη μείωση της γνωστικής ικανότητας της τάξεως του 10 τοις εκατόν σε ηλικιωμένα άτομα που κατανάλωναν ψάρι μία φορά τη βδομάδα στην ηλικία των 65 ή περισσότερο, και βραδύτερη μείωση κατά 13 τις εκατόν, όταν κατανάλωναν δύο ή τρία γεύματα από ψάρι εβδομαδιαίως. (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16216930).

Προφανώς αυτό σχετίζεται με τη σύσταση των λιπαρών οξέων των μεμβρανών των ερυθροκυττάρων: υψηλότερο ποσοστό ω-3 λιπαρών έχει συσχετιστεί με χαμηλότερο ρίσκο γνωστικής δυσλειτουργίας, σύμφωνα με Γαλλική έρευνα που έγινε πάνω σε διατροφικούς παράγοντες και την επίδραση τους στην εκφύλιση του εγκεφάλου λόγω ηλικίας.

Τα αποτελέσματα δείχνουν πως τα ω-3 λιπαρά οξέα παίζουν σημαντικό ρόλο όχι μόνο στο να διατηρούν γενικά υψηλά τα επίπεδα υγείας, αλλά ακόμη πόσο απαραίτητα είναι για την διανοητική υγεία. Όπως οι βιταμίνες, τα μέταλλα και άλλες μικροθρεπτικές ουσίες, έτσι πρέπει και αυτά να λαμβάνονται συστηματικά- είτε με ένα υγιεινό γεύμα θαλασσινών είτε σαν συμπλήρωμα διατροφής. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει κανείς να παραμείνει διανοητικά υγιής αργότερα στη ζωή του, όπως είναι και τώρα.

Πηγή: 

www.dr-rath-foundation.org